Ακριβώς όπως το όνομά της υποδηλώνει, η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης (HRT) αποτελεί ουσιαστικά θεραπεία με σκοπό την υποκατάσταση των ορμονών του φύλου στις γυναίκες. Αυτές οι ορμόνες είναι τα οιστρογόνα και η προγεστερόνη. Απελευθερώνονται φυσιολογικά από τις ωοθήκες και επηρεάζουν τις αλλαγές στον καταμήνιο κύκλο ελέγχοντας την έλευση της περιόδου αλλά και τη διάθεση ενώ ταυτόχρονα μπορούν να συμβάλουν στην αίσθηση της ευημερίας και της υγείας.
Κατά την κλιμακτήριο και την εμμηνόπαυση, η υποχώρηση των επιπέδων των οιστρογόνων μπορεί να σηματοδοτήσει την εμφάνιση συμπτωμάτων όπως εξάψεις, νυχτερινές εφιδρώσεις, αϋπνία, αίσθημα παλμών, αλλαγές στη διάθεση, ξηρότητα του κόλπου και οδυνηρή σεξουαλική επαφή και ήπιες μεταβολές του δέρματος όπως ξηρότητα και απώλεια ελαστικότητας.
Πότε μπορεί να χρησιμοποιηθεί η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης; Ποιες είναι οι ενδείξεις της;
Οι περισσότερες γυναίκες μπαίνουν σε εμμηνόπαυση σε ηλικία μεταξύ 50-55 ετών ενώ ορισμένες γυναίκες μπορεί να αντιμετωπίσουν την πρώιμη εμμηνόπαυση πριν την ηλικία των 45 ετών.
Στις γυναίκες αυτές, η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης μπορεί να χρησιμοποιηθεί πριν την ηλικία των 50 ετών χωρίς να αυξηθεί ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του μαστού.
Ποια είδη θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης υπάρχουν;
Η HRT μπορεί να χορηγηθεί με κατάλληλα δισκία, αυτοκόλλητα, κρέμες ή σε μορφή κολπικής γέλη; ενώ μπορεί να λάβει διάφορες μορφές:
Χορήγηση μόνο οιστρογόνων, για τις γυναίκες που δεν έχουν υποβληθεί σε υστερεκτομή
Κυκλική συνδυασμένη θεραπεία – η οποία σποτελείται από ταυτόχρονη χορήγηση οιστρογόνου και προγεστερόνης και επαναφέρει την περίοδο
Συνεχής συνδυασμός οιστρογόνου και προγεστερόνης, με αποτροπή εμφάνισης της περιόδουΟι γυναίκες με άθικτη μήτρα πρέπει να λαμβάνουν συνδυασμό οιστρογόνου και προγεστερόνης, ώστε να μην υφίσταται αυξημένος κίνδυνος καρκίνου του ενδομητρίου.
Εάν μια γυναίκα έχει υποβληθεί σε υστερεκτομή τότε η θεραπεία μπορεί να αποτελείται μόνο από οιστρογόνα.
Εάν έχει ήδη υποβληθεί σε κυκλική συνδυασμένη θεραπεία και φτάσει σε ηλικία 54 ετών ή δεν είχε περίοδο για 12 μήνες πριν από την έναρξη της HRT, θα πρέπει να ξεκινήσει τη συνεχή συνδυασμένη HRT για να αποφύγει τις τακτικές μηνιαίες αιμορραγίες.
Για πόσο χρονικό διάστημα μπορεί να χορηγηθεί ορμονική θεραπεία υποκατάστασης και ποιοι είναι οι κίνδυνοι και οι επιπλοκές της θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης;
Οι τρέχουσες συστάσεις προτείνουν τη χορήγηση τη χαμηλότερης δυνατής δοσολογίας ΘΟΥ για το συντομότερο δυνατό χρόνο ώστε να επιτυγχάνεται ο έλεγχος των κλινικών συμπτωμάτων.
Όλοι οι τύποι ΘΟΥ συνδέονται με μια μικρή αύξηση του κινδύνου καρκίνου του μαστού και μερικές θεραπείες αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου της μήτρας.
Μετά από πέντε χρόνια συνεχούς HRT υπάρχει αυξημένος κίνδυνος καρκίνου των ωοθηκών, με τις έρευνες να δείχνουν μία επιπλέον περίπτωση καρκίνου των ωοθηκών για κάθε 8.000 γυναίκες που λαμβάνουν ΘΟΥ κάθε χρόνο.
Ο κίνδυνος καρκίνου του μαστού εξαρτάται από την ηλικία αλλά αυξάνεται με τη διάρκεια της θεραπείας.
Για παράδειγμα, μια γυναίκα ηλικίας 50 ετών παρουσιάζει 6,1% κίνδυνο να νοσήσει από καρκίνο του μαστού τα επόμενα 30 χρόνια.
Αν λάβει θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης μόνο με οιστρογόνα για πέντε χρόνια, ο κίνδυνος είναι 6,28%.
Αν λάβει συνδυασμένη HRT (οιστρογόνο και προγεστερόνη) για τρία χρόνια, ο κίνδυνος αυξάνεται στο 6,4%.
Εάν τη λάβει για πέντε χρόνια, αυξάνεται στο 6,7%, και για 10 χρόνια στο 7,69%.
Υπάρχουν σημαντικά οφέλη της θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης που πρέπει να αναφερθούν, συμπεριλαμβανομένης της ενίσχυσης των οστών, γεγονός που μειώνει τον κίνδυνο οστεοπόρωσης και καταγμάτων, αλλά αυτό συμβαίνει μόνο κατά τη διάρκεια της λήψης της θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης.
Η ΘΟΥ μειώνει επίσης τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του εντέρου αλλά δεν προλαμβάνει καρδιακές παθήσεις, εγκεφαλικά επεισόδια ή άνοια ενώ δεν πρέπει να χρησιμοποιείται για μακροπρόθεσμη προστασία κατά της οστεοπόρωσης.
Ποιες είναι οι αντενδείξεις της θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης;
Η θεραπεία μπορεί να μην είναι κατάλληλη για εσάς εάν υπάρχει προσωπικό ή κληρονομικό ιστορικό καρκίνου του μαστού, καρκίνου των ωοθηκών ή καρκίνου της μήτρας όπως και
ιστορικό θρόμβωσης στο αίμα
ιστορικό θρομβοφιλίας
ιστορικό καρδιακής νόσου ή εγκεφαλικού επεισοδίου
υψηλής αρτηριακής πίεσης (απαιτείται έλεγχος της αρτηριακής πίεσης πριν την έναρξη της θεραπείας)
γνωστή ηπατική νόσο
Ποιες μπορεί να είναι οι πιθανές παρενέργειες της ΘΟΥ;
Οι ορμόνες που χρησιμοποιούνται στη ΘΟΥ μπορεί να φέρουν ορισμένες παρενέργειες, οι οποίες περιλαμβάνουν:
κατακράτηση υγρών
φούσκωμα
ευαισθησία στο στήθος ή πρήξιμο
πονοκεφάλους
δυσπεψία
Μπορεί τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης να επιστρέψουν μετά τη διακοπή της θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης;
Έχει προταθεί ότι η βραδεία μείωση της δόσης θεραπείας κατά τη διάρκεια μιας περιόδου μηνών μπορεί να συμβάλει στη μείωση της επιστροφής των εξάψεων, αλλά δεν υπάρχουν επαρκή επιστημονικά στοιχεία που να το υποστηρίζουν.
Δυστυχώς, τα συμπτώματα θα επιστρέψουν αν αυτό είναι να γίνει, είτε η θεραπεία σταματήσει σταδιακά ή απότομα.
Οι γυναίκες που ασκούν φυσική δραστηρότητα μπορεί να υποφέρουν από λιγότερα συμπτώματα σε σχέση με γυναίκες που δε γυμνάζονται, επομένως το κολύμπι και το περπάτημα ή το τρέξιμο μπορεί να βοηθήσουν.
Η μείωση της πρόσληψης αλκοόλ και καφεΐνης μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των εξάψεων. Μερικά φάρμακα με συνταγή από το γιατρό, όπως η κλονιδίνη και μερικά από τα αντικαταθλιπτικά, μπορούν επίσης να βοηθήσουν.
Υπάρχουν ορισμένες φυτικές ουσίες που μπορεί να βοηθήσουν σε κάποιες περιπτώσεις, ειδικά επειδή μπορεί να περιέχουν μικρές ποσότητες φυτικών οιστρογόνων – φυτοοιστρογόνων. Η αξία τους δεν έχει επιβεβαιωθεί ωστόσο επιστημονικά.
Το κόκκινο τριφύλλι, το dong quai, το νυχτολούλουδο και το ginseng είναι μεταξύ αυτών που έχουν χρησιμοποιηθεί, προφανώς με κάποια επιτυχία, αλλά πρέπει να λαμβάνονται σε συνεννόηση με έναν ενδοκρινολόγο ή γυναικολόγο, επειδή μπορεί να έχουν αρνητική επίδραση σε άλλα φάρμακα ή μπορεί να μην είναι κατάλληλα για κάποιες γυναίκες.
Σημαντικές ιδιότητες φαίνεται επίσης να έχει η ρεσβερατρόλη, μια ουσία που βρίσκεται κυρίως στον φλοιό των κόκκινων σταφυλιών με έχει ισχυρή αντιοξειδωτική και αντιγηραντική δράση, η οποία συμβάλλει στην ελάττωση του καρδιαγγειακού κινδύνου που σχετίζεται με την εμμηνόπαυση, στην πρόληψη της οστεοπόρωσης, στην πρόληψη της τάσης για εναπόθεση λίπους καθώς και στην αντιμετώπιση των εξάψεων και των νυχτερινών εφιδρώσεων.
Συγκεντρωτικά, η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης είναι μια πολύ αποτελεσματική μέθοδος για τον έλεγχο των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης και μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο για την ποιότητα ζωής μιας γυναίκας ενώ οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν ότι εάν χρησιμοποιηθεί σε βραχυπρόθεσμη βάση (όχι περισσότερο από πέντε έτη), τα οφέλη υπερτερούν των κινδύνων που μπορεί να παρουσιάζει η θεραπεία.
Θεραπεία ορμονικης υποκατάστασης, με λίγα λόγια, υπάρχει ένδειξη να χορηγείται σε γυναίκες που παρουσιάζουν πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια ή πρόωρη εμμηνόπαυση και όταν μιλάμε για πρόωρη εμμηνόπαυση, εννοούμε πριν τα 45.
Αυτές οι γυναίκες δικαιούνται θα λέγαμε να έχουν οιστρογόνα.
Σε γυναίκες μετά τα 50 θα δίναμε ΘΟΥ για ένα μάλλον μικρό χρονικό διάστημα, μόνο στις περιπτώσεις εκείνες που δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τις ψυχολογικές, ψυχιατρικές μερικές φορές διαταραχές που προκαλεί η εμμηνόπαυση.
Αυτές οι γυναίκες μπορεί να κλειστούν στον εαυτό τους, να γίνουν καταθλιπτικές, επιθετικές και αν αυτό διαγνωστεί ότι σχετίζεται με την εμμηνόπαυση, δεν υπάρχει άλλη θεραπεία παρά να πάρουν ΘΟΥ, με τους κινδύνους όμως που αναφέραμε ενώ μια θεραπεία με αντικαταθλιπτικά μπορεί να μη βοηθά ιδιαίτερα αν πρόκειται για θέμα ορμονικής φύσης.
Η Ενδοκρινολόγος Ευαγγελία Γιαζιτζόγλου είναι εξειδικευμένη στην αντιμετώπιση παθήσεων θυρεοειδούς, όπως η θυρεοειδίτιδα Hasmimoto, στην διερεύνηση της ορμονοεξαρτώμενης υπογονιμότητας και στην διαχείριση του σακχαρώδους διαβήτη και διαβήτη κύησης. Εργάζεται στο Ενδοκρινολογικό και Δερματολογικό Ιατρείο Θεσσαλονίκης, στην Τσιμισκή 61, τηλ. 2310283090.
Για να παρέχουμε την καλύτερη εμπειρία, χρησιμοποιούμε τεχνολογίες όπως cookies για την αποθήκευση ή/και την πρόσβαση σε πληροφορίες συσκευών. Η συγκατάθεση για τις εν λόγω τεχνολογίες θα μας επιτρέψει να επεξεργαστούμε δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, όπως συμπεριφορά περιήγησης ή μοναδικά αναγνωριστικά σε αυτόν τον ιστότοπο. Η μη συγκατάθεση ή η ανάκληση της συγκατάθεσης, μπορεί να επηρεάσει αρνητικά ορισμένες λειτουργίες και δυνατότητες.
Λειτουργικά
Πάντα ενεργό
Η τεχνική αποθήκευση ή πρόσβαση είναι απολύτως απαραίτητη για τον νόμιμο σκοπό της δυνατότητας χρήσης συγκεκριμένης υπηρεσίας που ζητείται ρητά από τον συνδρομητή ή τον χρήστη ή με αποκλειστικό σκοπό τη μετάδοση επικοινωνίας μέσω δικτύου ηλεκτρονικών επικοινωνιών.
Προτιμήσεις
Η τεχνική αποθήκευση ή πρόσβαση είναι απαραίτητη για τον νόμιμο σκοπό της αποθήκευσης προτιμήσεων που δεν ζητούνται από τον συνδρομητή ή τον χρήστη.
Στατιστικά
Η τεχνική αποθήκευση ή πρόσβαση που χρησιμοποιείται αποκλειστικά για στατιστικούς σκοπούς.Η τεχνική αποθήκευση ή πρόσβαση που χρησιμοποιείται αποκλειστικά για ανώνυμους στατιστικούς σκοπούς. Χωρίς κλήτευση, η εθελοντική συμμόρφωση εκ μέρους του Παρόχου Υπηρεσιών Διαδικτύου ή πρόσθετες καταγραφές από τρίτο μέρος, οι πληροφορίες που αποθηκεύονται ή ανακτώνται για το σκοπό αυτό από μόνες τους δεν μπορούν συνήθως να χρησιμοποιηθούν για την αναγνώρισή σας.
Εμπορικής Προώθησης
Η τεχνική αποθήκευση ή πρόσβαση απαιτείται για τη δημιουργία προφίλ χρηστών, για την αποστολή διαφημίσεων ή για την καταγραφή του χρήστη σε έναν ιστότοπο ή σε διάφορους ιστότοπους για παρόμοιους σκοπούς εμπορικής προώθησης.
