Ροδόχρους νόσος – Αιτίες: Βιταμίνη D

Η μοναδικότητα της βιταμίνης D έγκειται στο ότι μπορούμε να την προμηθευτούμε τόσο από την τροφή όσο και μέσω της δράσης της ηλιακής ακτινοβολίας στο δέρμα. Η βιταμίνη D είναι απαραίτητη για την απορρόφηση του ασβεστίου από τον οργανισμό, βοηθά στην απορρόφησή του από το έντερο και την εναπόθεσή του στα οστά. Έλλειψη της βιταμίνης μπορεί να οδηγήσει σε ραχίτιδα στα παιδιά και σε οστεοπόρωση στους ενήλικες.

Ο όρος βιταμίνη D αναφέρεται ουσιαστικά σε δύο ξεχωριστές βιταμίνες, τη βιταμίνη D2 και τη βιταμίνη D3. Η βιταμίνη D2, γνωστή και ως εργοκαλσιφερόλη, είναι αυτή που λαμβάνουμε κυρίως από συμπληρώματα διατροφής. Η βιταμίνη D3, γνωστή και ως χολοκαλσιφερόλη, είναι η δραστικότερη από τις δύο, παράγεται στο δέρμα με την έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία ενώ προσλαμβάνεται σε μικρές ποσότητες από τη διατροφή.

Είδαμε προηγουμένως ότι η υπερβολική παραγωγή των καθελισιδίνων μπορεί να συνδέεται με φλεγμονή και δημιουργία νέων αγγείων που οδηγούν τελικά στη ροδόχρου νόσο. Τελευταίες έρευνες έδειξαν τον σημαντικό ρόλο της βιταμίνης D στη ρύθμιση των καθελισιδίνων. Πιστεύεται ότι υπερβιταμίνωση D οδηγεί σε υπερπαραγωγή καθελισιδίνων, το οποίο μπορεί και να εξηγεί την εμφάνιση της ροδόχρου στις περιοχές που εκτίθενται στον ήλιο. Γνωρίζουμε ότι η υπεριώδης ακτινοβολία οδηγεί σε παραγωγή βιταμίνης D3, η οποία οδηγεί σε αύξηση των καθελισιδίνων στην επιδερμίδα. Μια έρευνα του Ekiz τον Μάρτιο του 2014 έδειξε για πρώτη φορά ότι ασθενείς με ροδόχρου νόσο έχουν αυξημένη βιταμίνη D στο αίμα τους. Το πώς ακριβώς μπορεί αυτό να χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία της ροδόχρου νόσου, μένει να το δούμε στη συνέχεια.

Ροδόχρους νόσος – Αιτίες: Το άγχος και το στρες

Τι είναι το άγχος και το στρες; Το άγχος είναι κάτι που νιώθουμε όλοι µας κάποιες στιγµές. Είναι ο τρόπος µε τον οποίο το σώµα µας ετοιμάζεται να αντιδράσει απέναντι σε απειλές και κινδύνους. Το άγχος βοηθούσε τους προγόνους µας να αντιληφθούν και να αντιδράσουν απέναντι στους κινδύνους που αντιμετώπιζαν. Προετοίµαζε το σώµα τους και τους επέβαλε να αναλάβουν δράση. Ευτυχώς, οι κίνδυνοι που αντιµετωπίζουµε σήµερα δεν είναι ίδιοι. Παρόλο που δεν έχουµε πλέον τα ίδια προβλήµατα, το σώµα µας δεν έχει αλλάξει τρόπο να αντιμετωπίζει πιθανούς κινδύνους.

Το λίγο άγχος µπορεί να είναι χρήσιµο. Μας βοηθάει να έχουµε την απαραίτητη διέγερση για να ενεργήσουµε µε τον καλύτερο δυνατό τρόπο όταν αυτό χρειάζεται. Ορισμένοι όμως άνθρωποι εμφανίζουν άγχος σε καταστάσεις που δεν είναι πραγματικά απειλητικές. Τότε το άγχος μπορεί να γίνει σοβαρό πρόβληµα και να εµποδίζει τη φυσιολογική ζωή του ανθρώπου.

Το στρες είναι η ψυχική και σωματική κατάσταση που βιώνουμε όταν καταλαβαίνουμε ότι οι απαιτήσεις στις οποίες πρέπει να ανταποκριθούμε είναι μεγαλύτερες από τις δυνατότητες μας. Όταν χειριζόμαστε σωστά το στρες, μπορεί να είναι ωφέλιμο. Οι ορμόνες του στρες χτυπούν το συναγερμό στο σώμα μας. Η κορτιζόλη και η αδρεναλίνη, μας κρατούν σε εγρήγορση, αυξάνουν τη συγκέντρωση και επιταχύνουν το χρόνο αντίδρασης.

Κάθε ασθενής με ροδόχρου νόσο θα συμφωνήσει ότι το άγχος στη δουλειά ή στο σπίτι είναι από τους σημαντικότερους παράγοντες που επιδεινώνουν τα συμπτώματα. Οι μηχανισμοί που συνδέουν το ψυχικό στρες με τη ροδόχρου νόσο, περιλαμβάνουν κυρίως νευροενδοκρινικές και φλεγμονώδεις οδούς, καθώς και οδούς του αυτόνομου νευρικού συστήματος.

Αποδεδειγμένα το στρες συνοδεύεται από αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης στο αίμα. Η κορτιζόλη είναι μια ορμόνη που παράγεται από τα επινεφρίδια, ως απάντηση σε διάφορες καταστάσεις, από το πρωινό ξύπνημα και την άσκηση, ως την αντιμετώπιση πολύ αγχωτικών καταστάσεων. Όταν το στρες και το άγχος είναι παρατεταμένο και μη διαχειρίσιμο από τον ασθενή, η κορτιζόλη παραμένει σταθερά αυξημένη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση επιπέδων γλυκόζης στο αίμα, τη μειωμένη λειτουργία του ανοσοποιητικού και του αυξημένου κινδύνου για χρόνιες φλεγμονώδεις ασθένειες όπως το μεταβολικό σύνδρομο και η ροδόχρους νόσος.

Ένας άλλος πιθανός τρόπος δράσης του άγχους είναι η ενεργοποίηση του αυτόνομου νευρικού συστήματος που προκαλεί. Όταν κάποιος νιώθει συνεχώς στρες, οδηγείται σε μια διαρκή υπερενεργοποίηση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος, που έχει ως αποτέλεσμα την συνεχή έκκριση κατεχολαμινών, δηλαδή της αδρεναλίνης και της νοραδρεναλίνης. Οι κατεχολαμίνες είναι ορμόνες που τελικά καταλήγουν να ενισχύουν φλεγμονώδεις απαντήσεις του οργανισμού απέναντι σε εξωτερικά ερεθίσματα, χειροτερεύοντας τη ροδόχρου νόσο.

Τέλος, μια κλινική μελέτη απέδειξε ότι η P- σελεκτίνη, μια ουσία που συμμετέχει στη δημιουργία νέων αγγείων στην ροδόχρου νόσο, αυξάνεται μετά από περιόδους έντονου στρες. Η δημιουργία νέων αγγείων είναι από τους βασικούς μηχανισμούς εμφάνισης της ροδόχρου νόσου. Ακόμα, το χρόνιο άγχος συσχετίζεται με υψηλότερες του φυσιολογικού συγκεντρώσεις της IL-6 ενός παράγοντα που συμμετέχει επίσης στη φλεγμονώδη απάντηση του οργανισμού σε εξωτερικά ερεθίσματα.

Ροδόχρους νόσος – Αιτίες: Ευαισθησία στην ισταμίνη

Τι είναι η ισταμίνη; Είναι μια φυσική ουσία που παίζει σημαντικό ρόλο στην αλλεργική αντίδραση του σώματός μας απέναντι σε ξένες ουσίες, ενώ συμμετέχει στο σύστημα ανοσίας μας. Η ισταμίνη ελέγχει την παραγωγή γαστρικού υγρού στο στομάχι και την ενεργοποίηση του κεντρικού νευρικού συστήματος αλλά και τον κιρκαδικό μας ρυθμό.

Η ευαισθησία στην ισταμίνη είναι η δυσανεξία του σώματός μας απέναντι στην ισταμίνη που προσλαμβάνουμε με το φαγητό. Συνήθως οφείλεται σε δυσλειτουργία ενός ενζύμου, του DAO.  Πολλοί είναι οι λόγοι που μπορεί να οδηγήσουν σε αυτό: παθήσεις γαστρεντερικού, ορισμένα φάρμακα, το αλκοόλ, και γενετικές μεταλλάξεις.

Όταν το ένζυμο αυτό δε λειτουργεί σωστά, η ισταμίνη δεν μεταβολίζεται και η συγκέντρωσή της στο σώμα μας αρχίζει να αυξάνει. Αν ξεπεράσει ένα όριο εμφανίζονται συμπτώματα παρόμοια με αλλεργία.

Ουσιαστικά όμως πρόκειται για μια υπερευαισθησία σε τροφές χωρίς να υπάρχει γνωστή αλλεργία σε αυτές. Τροφές όπως μπανάνες, ψάρια, αλλαντικά, τυριά, μελιτζάνες, σπανάκι, ντομάτες, ανανάς, εσπεριδοειδή, σόγια, αλκοολούχα ποτά και κάποια φάρμακα προκαλούν απελευθέρωση ισταμίνης, που σε άτομα με δυσλειτουργία του DAO οδηγούν στα συμπτώματα της δυσανεξίας στην ισταμίνη.

Αν και γενικά είναι μια πολύ σπάνια κατάσταση, μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις. Στο δέρμα εμφανίζεται εξάνθημα, κνησμός, αντιδράσεις που μοιάζουν με αλλεργικές, ενώ έχει παρατηρηθεί ότι μπορεί να χειροτερεύει η ψωρίαση και η ροδόχρους νόσος. Εκτός του δέρματος μπορεί να οδηγήσει σε πονοκέφαλο, ναυτία, υπόταση, δύσπνοια, μέχρι και σοβαρό σοκ.

Μπορεί το παιδί μου να κληρονομήσει τη ροδόχρου νόσο από μένα;

Ο ακριβής μηχανισμός που οδηγεί στη ροδόχρου νόσο είναι ακόμη άγνωστος. Παρόλα αυτά έχει αποδειχθεί ότι υπάρχει γενετική προδιάθεση, δηλαδή αν ένας γονιός είχε ροδόχρου νόσο υπάρχει αυξημένη πιθανότητα να την εμφανίσει και το παιδί. Σύμφωνα με έρευνα του εθνικού οργανισμού των ΗΠΑ για τη ροδόχρου νόσο, το 40% των ασθενών ανέφερε ότι υπάρχει και άλλο μέλος της οικογένειάς του με την ασθένεια.

Το πώς ακριβώς κληρονομείται η προδιάθεση για τη νόσο δεν είναι γνωστό. Φαίνεται ότι πρόκειται για  συνδυασμό πολλών γονιδίων που πιθανώς ευθύνονται για την εμφάνισή της και όχι ένα συγκεκριμένο. Στην ερώτηση λοιπόν αν το παιδί σου θα κληρονομήσει τη ροδόχρου νόσο μέχρι στιγμής κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά. Μάλλον θα έχει περισσότερες πιθανότητες να την εμφανίσει και αυτό σε σχέση με τους υπόλοιπους, πόσο περισσότερο όμως είναι ακόμα άγνωστο.

Άλλοι παράγοντες

Έρευνα του Duke University έδειξε ότι η βιταμίνη Β3, γνωστή και ως νικοτινικό οξύ ή νιασίνη, μπορεί να συμμετέχει στη διαδικασία δημιουργίας του ερυθήματος της ροδόχρου νόσου.

Η προτεινόμενη ημερήσια δόση νιασίνης είναι 14 mg για τις γυναίκες και 16 mg για τους άνδρες. Φυσιολογικά επίπεδα νιασίνης φαίνεται ότι βοηθούν στην πρόληψη και την καταπολέμηση της φλεγμονής που πιθανώς να συμμετέχει στην εμφάνιση της ροδόχρου νόσου. Ψηλότερα του φυσιολογικού όμως επίπεδα αποδείχθηκε ότι προκαλούν ερύθημα. Τρόφιμα πλούσια σε νιασίνη είναι τα αμύγδαλα, το σουσάμι, το άγριο ρύζι και το μαύρο ψωμί. Οι ερευνητές πρότειναν τα τρόφιμα αυτά να καταναλώνονται με μέτρο και καλύτερα μαζί με τρόφιμα που πέπτονται αργά, όπως τροφές πλούσιες σε πρωτεΐνες και φυτικές ίνες ώστε τα επίπεδα της νιασίνης στο αίμα να μην αυξάνονται γρήγορα.

Μια άλλη μελέτη του Noreen Lacey στο University College Dublin Clinical Research Centre έδειξε ότι ασθενείς με ροδόχρου νόσο σταδίου 2 έχουν παθολογική σύνθεση λιπαρών οξέων. Τα λιπαρά οξέα είναι υπεύθυνα για τη διατήρηση του φυσιολογικού φραγμού του δέρματος. Όταν ο φραγμός αυτός διαταραχθεί, εξωτερικές ουσίες που κανονικά δε θα προκαλούσαν προβλήματα οδηγούν πολύ πιο εύκολα σε ενεργοποίηση του ανοσολογικού μας μηχανισμού, φλεγμονή και αλλεργία.

Πρόσφατη μελέτη του Al-Balbeesi έδειξε ακόμα ότι υπάρχει στατιστικά σημαντική σχέση της ροδόχρου νόσου με χρόνια ρινίτιδα και χρόνια ιγμορίτιδα. Αν και ο πιθανός μηχανισμός είναι άγνωστος δεν είναι λίγοι οι ασθενείς που παρουσιάζουν και τις δυο παθήσεις.

Τέλος μια μελέτη που προκάλεσε πολλές συζητήσεις έγινε από την Δρ. Scharschmidt και τους συναδέλφους της στη δερματολογική κλινική του  University of California στο San Francisco. Μελέτησαν 14 ασθενείς με ροδόχρου νόσο και βρήκαν ότι είχαν ψηλότερο του φυσιολογικού ποσοστό εμφάνισης ψυχιατρικών και νευρολογικών διαταραχών. Οι ασθενείς εμφάνισαν πονοκέφαλους, κατάθλιψη, τρόμο και ψυχαναγκαστική διαταραχή συμπεριφοράς συχνότερα από τον γενικό πληθυσμό. Οι ερευνητές υποθέτουν ότι το νευρικό σύστημα του ασθενούς μπορεί να παίζει και αυτό ένα ρόλο στην παθογένεια της ροδόχρου νόσου. Τα νευρολογικά και ψυχιατρικά αυτά προβλήματα ίσως να οδηγούν σε απελευθέρωση ουσιών που προάγουν τη φλεγμονή και τη δυσλειτουργία των αγγείων σε ασθενείς με ροδόχρου. Αν και τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας είναι πολύ ενδιαφέροντα, χρειάζονται σίγουρα περισσότερες μελέτες με πιο πολλούς ασθενείς ώστε να αποδειχθεί αν πραγματικά υπάρχει συσχέτιση και αν ναι, με ποιον ακριβώς μηχανισμό.

Κλείνοντας, πρέπει να αναφέρουμε ότι μέχρι και τη στιγμή που γράφεται αυτό το άρθρο γίνονται εκατοντάδες νέες έρευνες για τις αιτίες, τους μηχανισμούς και τους τρόπους αντιμετώπισης της ροδόχρου νόσου. Απέχουμε ακόμα πολύ από το να κατανοήσουμε πλήρως την παθογένειά της. Η κάθε μελέτη προσθέτει ένα λιθαράκι, ανακαλύπτει νέες ουσίες και μηχανισμούς που πιθανώς να συμμετέχουν. Σίγουρα όσο περνάει ο καιρός θα βρισκόμαστε ένα βήμα πιο κοντά στην κατανόηση της νόσου και άρα ένα βήμα πιο κοντά στην οριστική θεραπεία της. Μέχρι τότε δερματολόγοι και ασθενείς παρακολουθούμε στενά κάθε νέα έρευνα, ενημερωνόμαστε από έγκυρα έντυπα και συμμετέχουμε σε συνέδρια με την ελπίδα να μάθουμε λίγα περισσότερα που πιθανώς να μπορέσουμε να χρησιμοποιήσουμε στην καθημερινότητα ώστε να πετύχουμε τον σκοπό όλων μας, τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του ασθενή.

Πηγή:

Κωνσταντίνος Σταματόπουλος, Ροδόχρους Νόσος, εκδόσεις iWrite

Το κείμενο αποτελεί τμήμα του δημοσιευμένου βιβλίου του δερματολόγου Κωνσταντίνου Σταματόπουλου “Ροδόχρους Νόσος” των εκδόσεων iWrite και τα πνευματικά του δικαιώματα προστατεύονται. Αντιγραφή και αναπαραγωγή του αποτελεί ποινικό αδίκημα και διώκεται νομικά.