Η ψώρα είναι μια παρασιτική δερματοπάθεια που οφείλεται σε άκαρι. Η ψώρα έχει χαρακτηριστικές δερματικές εκδηλώσεις και έντονο κνησμό πού επιδεινώνεται τη νύχτα.

Παράγοντες που βοηθούν την εξάπλωση:

• Σεξουαλικές επαφές με πολλούς συντρόφους
• Κοινωνικοί παράγοντες (μετακίνηση πληθυσμών..)
• Ταξίδια
• Κακή υγιεινή
• Έλλειψη διάγνωσης

Η ψώρα οφείλεται σε ζωύφιο, το άκαρι ή σαρκοκόπτη της ψώρας. Το ενήλικο θήλυ άκαρι γεννά 2-3 αυγά την ημέρα στο ανθρώπινο δέρμα και σε 3-4 ημέρες γεννιέται νέο παράσιτο που μεγαλώνει σε 1-2 εβδομάδες.

Η μετάδοση στους ενήλικες γίνεται με παρατεταμένη σωματική επαφή, κυρίως με σεξουαλική επαφή. Στα παιδιά η μετάδοση γίνεται στα σχολεία κατά τη διάρκεια ομαδικών παιχνιδιών ή του ύπνου με άλλα μολυσμένα παιδιά ή γονείς.

Η μετάδοση γίνεται από τον ασθενή τόσο κατά τη διάρκεια της νόσου, αλλά και εβδομάδες πριν εμφανισθεί το εξάνθημα.

Στο δέρμα του ενήλικα  τα ακάρεα ζουν συνήθως 10 ημέρες ενώ στο δέρμα των παιδιών περίπου 20 ημέρες. Τα περισσότερα ακάρεα ζουν στους καρπούς και στα δάκτυλα ενώ στα παιδιά τα βρίσκουμε και στις παλάμες και τα πέλματα.

Το άκαρι ζει το πολύ 1-2 μέρες μακριά από το ανθρώπινο δέρμα.

 

Κλινική εικόνα της Ψώρας

Κλασική ή τυπική ψώρα

Ο κνησμός και το εξάνθημα εμφανίζονται 6 εβδομάδες μετά τη μόλυνση ενώ στα ατοπικά ( αλλεργικά ) άτομα ο χρόνος επώασης είναι μικρότερος, περίπου 10 -15 ημέρες.

Ο κνησμός είναι έντονος έως βασανιστικός κατά την νυκτερινή κατάκλιση, αποτέλεσμα του οποίου είναι η δημιουργία εκδορών. Το ψωριασικό εξάνθημα συνήθως εμφανίζεται στους καρπούς, στις πτυχές των δακτύλων και τις μασχάλες. Στις γυναίκες πέρα από τις τυπικές θέσεις εμφανίζεται και γύρω από τις θηλές των μαστών με κίνδυνο μετάδοσης κατά τον θηλασμό των βρεφών. Στους άνδρες χαρακτηριστική εντόπιση είναι το πέος ή και το όσχεο ενώ στα βρέφη οι παλάμες και τα πέλματα. Γενικά το ακάρι αποφεύγει τις περιοχές με τρίχες. Μια σήραγγα (η διαδρομή του παράσιτου μέσα από το δέρμα) συνήθως είναι ορατή με γυμνό μάτι σαν μια λεπτή επηρμένη γραμμή σχήματος C, S ή Z.

Ειδικές ή άτυπες μορφές ψώρας

Οι μορφές αυτές είναι

• Ψώρα βρεφών και νηπίων
• Οζώδης ψώρα
• Νορβηγική ψώρα
• Ψώρα από ζώα
• Ψώρα καθαρών ατόμων
• Ανεπίσημη ψώρα
• Ψώρα υπερηλίκων
• Ψώρα ανοσοκατεσταλμένων

Ψώρα βρεφών και νηπίων

Η αρχική εικόνα είναι οξεία γενικευμένη δερματίτιδα εντοπισμένη στο πρόσωπο, λαιμό, παλάμες, πέλματα με ελάχιστες σήραγγες.

Το εξάνθημα μπορεί να μολυνθεί με μικρόβια και να δώσει εικόνα μολυσματικού κηρίου. Η αναζήτηση εξανθημάτων στα πέλματα είναι καθοριστική για τη διάγνωση.

 

Οζώδης ψώρα

Στο δέρμα υπάρχουν πολλά ογκίδια με έντονο κνησμό. Τα ογκίδια αυτά επιμένουν και μετά τη θεραπεία σαν αποτέλεσμα αντίδρασης στα υπολείμματα του ακάρεως. Η μορφή αυτή δεν είναι μεταδοτική.

 

Νορβηγική ψώρα

Στη μορφή αυτή τα ακάρεα βρίσκονται σε μεγάλο αριθμό μέσα σε παχιές υπερκερατωσικές βλάβες.

Η νορβηγική ψώρα παρατηρείται σε

• Ασθενείς με ελάττωση της αισθητικότητας του δέρματος (σκλήρυνση κατά πλάκας, υπερήλικες…)
• Σε άτομα με καχεξία, ημιπληγία, σακχαρώδη διαβήτη, καρκίνο
• Σε ανοσοκατασταλμένους ασθενείς

Η εικόνα της Νορβηγικής ψώρας θυμίζει γενικευμένη ψωρίαση και οι σήραγγες δεν είναι ορατές.

Ψώρα προερχόμενη από ψώρα ζώων

Υπάρχουν ακάρεα ζώων που μπορούν να ζήσουν στο δέρμα του ανθρώπου. Συνήθως το άκαρι της ψώρας του σκύλου είναι αυτό που προσβάλει τον άνθρωπο περισσότερο από το άκαρι άλλων ζώων πχ. γάτας ή άλογου. Το άκαρι αυτό δεν προκαλεί σήραγγες, ζει στον άνθρωπο περίπου 100 ώρες και στη συνέχεια πεθαίνει.

 

Ψώρα καθαρών ατόμων

Στη σημερινή εποχή είναι συνήθης και σταθερά αυξανόμενη συχνότητα. Η μορφή αυτή συναντάται σε άτομα που ασχολούνται υπερβολικά με την καθαριότητά τους. Οι σήραγγες είναι ελάχιστες και διακρίνονται δύσκολα. Συνήθως υπάρχει μόνο κνησμός και λίγες μικροβλατίδες. Η διάγνωση είναι δύσκολη διότι η κλινική εικόνα δεν είναι χαρακτηριστική, με αποτέλεσμα την εύκολη μετάδοσή της.

 

Ανεπίσημη ψώρα (Scrabies incognita)

Πρόκειται για άτυπη μορφή που αναπτύσσεται μετά από θεραπεία με στεροειδή (κορτιζονούχα), λόγω κακής διάγνωσης της αρχικής τυπικής ψώρας η οποία θεωρήθηκε ως δερματίτιδα. Η νέα εικόνα που προκύπτει είναι τελείως διαφορετική της αρχικής. Ο ασθενής είναι διαρκή πηγή μετάδοσης της ασθένειας.

 

Ψώρα υπερηλίκων

Εμφανίζεται συνήθως σε τρόφιμους γηροκομείου με εικόνα μικροεπιδημίας.  Ο κνησμός είναι συνήθως έντονος με αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός δέρματος έντονα ερεθισμένου.Η εικόνα του ερεθισμένου δέρματος οδηγεί στη χρήση τοπικών στεροειδών και τη μετάπτωση σε νορβηγική ψώρα.

 

Ψώρα σε HIV ασθενείς

Η ανοσοκαταστολή των ατόμων αυτών προδιαθέτει για εύκολη μόλυνση και μετάπτωση σε εικόνα «incognita»ή νορβηγικής.

 

Ψώρα – Εξέλιξη

Χωρίς θεραπεία ταλαιπωρεί τους ασθενείς πολλά χρόνια. Συχνές είναι οι επιμολύνσεις με μικρόβια. Η διάγνωση βασίζεται στη κλινική εικόνα, το ιστορικό και στην αναζήτηση του ακάρεως στις βλατίδες.

Ο ασθενής κατά τα διάρκεια της θεραπείας, πρέπει να γνωρίζει :

• Μαζί με τον ασθενή υποβάλλονται σε θεραπεία όλα τα μέλη της οικογένειας.
• Τα εσώρουχα, o ρουχισμός, τα κλινοσκεπάσματα αερίζονται για 3-4 ημέρες.
• Το φάρμακο απλώνεται πάνω στο σώμα (πλην του προσώπου και του τριχωτού), στα βρέφη που θηλάζουν απλώνουμε στο πρόσωπο  και στο τριχωτό.
• Τα γνωστά αντιψωριακά φάρμακα, πλην των πιρεθρινών, δεν είναι ωοκτόνα επομένως η θεραπεία επαναλαμβάνεται μετά από 8-10 ημέρες.
• Ο ασθενής δεν μεταδίδει 24 ώρες μετά τη θεραπεία.
• Τα φάρμακα συχνά προκαλούν δερματίτιδα.
• Η επιμόλυνση με μικρόβια πρέπει να αντιμετωπισθεί κατάλληλα

 

Συμπέρασμα

Η έγκαιρη επίσκεψή στον Δερματολόγο θα οδηγήσει στην ευκολότερη θεραπεία της νόσου και την αποφυγή μετάδοσης της ψώρας στο περιβάλλον του ασθενούς.

 

 

Πηγές:

Braun Falco: Scabies, In Dermatology

Καστάνης, στο Δερματολογία-Αφροδισιολόγος (Χρυσομάλης Φ)

Τεκνετζής Άγγελος