Μόλυνση από σταφυλόκοκκο (Staphylococcus aureus)
Χρυσίζων σταφυλόκοκκος, αιμολυτικός σταφυλόκοκκος, επιδερμικός, επώαση, συμπτώματα, εικόνα, θεραπεία, πως κολλάει (αίτια), από τι προκαλείται, από που προέρχεται;
Περιπτώσεις λοίμωξης από σταφυλόκοκκο
-
Σταφυλόκοκκοι είναι ομάδα βακτηρίων που μπορεί να προκαλέσει ένα πλήθος ασθενειών.
-
Λοίμωξη από σταφυλόκοκκο μπορεί να προκαλέσει ασθένεια που οφείλεται σε άμεση μόλυνση ή λόγω της παραγωγής τοξινών από τα βακτήρια. Θυλακίτιδα, μολυσματικό κηρίο, τροφική δηλητηρίαση, κυτταρίτιδα, και σύνδρομο τοξικού σοκ είναι παραδείγματα παθήσεων που μπορεί να προκληθούν από σταφυλόκοκκο.
-
Τα συμπτώματα μιας μόλυνσης από σταφυλόκοκκο συνήθως είναι μια συλλογή πύου, όπως θυλακίτιδα, δοθιήνωση ή απόστημα. Η περιοχή είναι συνήθως κόκκινη ή επώδυνη και μπορεί να είναι πρησμένη.
-
Ανθεκτικός στη πενικιλίνη Staphylococcus aureus, γνωστός ως MRSA, είναι ένα είδος του Staphylococcus aureus που είναι ανθεκτικός στο αντιβιοτικό πενικιλίνη και άλλα φάρμακα αυτής της κατηγορίας.
-
Η θεραπεία των μολύνσεων από σταφυλόκοκκο είναι τοπική με κρέμες, από του στόματος ή με ενδοφλέβια αντιβίωση, ανάλογα με τον τύπο της λοίμωξης.
Τι είναι ο σταφυλόκοκκος; Από τι προκαλείται;
Σταφυλόκοκκοι είναι μια ομάδα βακτηρίων που μπορούν να προκαλέσουν μια σειρά από ασθένειες. Μπορεί να κυμαίνεται από ήπια προσβολή η οποία δεν απαιτεί θεραπεία έως σοβαρή και δυνητικά θανατηφόρο νόσο.
Το όνομα σταφυλόκοκκος προέρχεται από την ελληνική λέξη σταφύλι και κόκκος, διότι στο μικροσκόπιο τα βακτήρια μοιάζουν όπως ένα τσαμπί σταφύλι.
Πάνω από 30 διαφορετικά είδη σταφυλόκοκκων μπορούν να μολύνουν ανθρώπους, αλλά οι περισσότερες λοιμώξεις που προκαλούνται από τον Staphylococcus aureus. Σταφυλόκοκκοι μπορούν να βρεθούν κανονικά στη μύτη (στα ρουθούνια – ρινικός σταφυλόκοκκος) και στο δέρμα (και λιγότερο συχνά σε άλλες θέσεις) περίπου 25% -30% των υγιών ενηλίκων και σε 25% των εργαζομένων του νοσοκομείου. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, τα βακτήρια δεν προκαλούν ασθένεια. Ωστόσο μια βλάβη στο δέρμα ή τραυματισμός μπορεί να επιτρέψει στα βακτήρια να ξεπεράσουν τους φυσικούς προστατευτικούς μηχανισμούς του δέρματος, οδηγώντας σε μόλυνση.
Σε πολλούς σταφυλόκοκκος βρίσκεται στο δέρμα, στα νύχια, στο λαιμό, στη μύτη, στα χείλη, στο λάρυγγα, φάρυγγα, στα γεννητικά όργανα χωρίς να προκαλεί συμπτώματα.
Ποιος κινδυνεύει από σταφυλοκοκκικές λοιμώξεις; (Σταφυλόκοκκος: μετάδοση / πώς κολλάει;)
Ο καθένας μπορεί να αναπτύξει μια μόλυνση από σταφυλόκοκκο, αν και ορισμένες ομάδες του πληθυσμού διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο, συμπεριλαμβανομένων των νεογέννητων βρεφών, θηλάζουσες γυναίκες (ο θηλασμός δημιουργεί μικρές αμυχές στην περιοχή), και τα άτομα με χρόνιες παθήσεις, όπως ο διαβήτης (ζάχαρο), ο καρκίνος, αγγειακή νόσο, και πνευμονική νόσο. Οι χρήστες ενέσιμων ναρκωτικών, τα άτομα με δερματικές βλάβες ή διαταραχές, ενδοφλέβιους καθετήρες, μετά από εγχείρηση, καθώς και τα άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, έχουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης λοιμώξεων. Συχνά εμφανίζεται μετά το ξύρισμα καθώς μολυσμένο ξυράφι μπορεί να μεταφέρει τη λοίμωξη κάτω από την επιδερμίδα.
Συχνά μεταδίδεται από κατοικίδια ζώα (σκύλο, γάτα) λόγω κακής υγιεινής.
Ο σταφυλόκοκκος είναι μεταδοτικός (κολλητικός) έως ότου η λοίμωξη θεραπευτεί. Άμεση επαφή με μια μολυσμένη πληγή ή τραύμα, ή με είδη προσωπικής φροντίδας, όπως ξυραφάκια, επιδέσμους, κλπ. είναι κοινές οδοί μετάδοσης. Προσωπική επαφή όπως το φιλί ή αγκαλιά δεν αποτελεί μεγάλο κίνδυνο για τη μετάδοση, αν δεν υπάρχει άμεση επαφή με τη μολυσμένη περιοχή.
Σταφυλόκοκκος: συμπτώματα
Σταφυλοκοκκική μόλυνση του δέρματος συνήθως οδηγεί σε εντοπισμένη συλλογή πύου και έχει εικόνα αποστήματος, θυλακίτιδας, ή δοθιήνα, ανάλογα με τον ακριβή τύπο της βλάβης που είναι παρούσα. Σταφυλόκοκκος στο πρόσωπο και ιδίως στο μάτι (στο βλέφαρο) απαιτεί άμεση αντιμετώπιση. Ο σταφυλόκοκκος γεννητικών οργάνων είναι συνήθως ασυμπτωματικός καθώς στα γεννητικά όργανα (κυρίως στον κόλπο, τον τράχηλο και τα κολπικά υγρά) ο σταφυλόκοκκος είναι μέρος της φυσιολογικής χλωρίδας της περιοχής και συνήθως δεν προκαλεί προβλήματα ούτε υπογονιμότητα.
Η εικόνα της περιοχής είναι:
-
κόκκινη
-
πρησμένη
-
επώδυνη
Η εμφάνιση πύου είναι συνήθης. Όταν ο σταφυλόκοκκος είναι στο αίμα (βακτηριαιμία ή σηψαιμία), μπορεί να προκαλέσει υψηλό πυρετό, ρίγη, και χαμηλή πίεση του αίματος. Μπορεί να εμφανιστεί διόγκωση στους λεμφαδένες της περιοχής.
Ποια είδη ασθενειών προκαλούνται από σταφυλόκοκκο;
Σταφυλοκοκκικές μολύνσεις του δέρματος μπορεί να εξελιχθούν σε μολυσματικό κηρίο ή την κυτταρίτιδα (φλεγμονή στα βαθύτερα στρώματα του δέρματος και του συνδετικού ιστού, που οδηγεί σε οίδημα, ερυθρότητα και φαγούρα της περιοχής). Σε γυναίκες που θηλάζουν, μόλυνση από σταφυλόκοκκο μπορεί να οδηγήσει σε μαστίτιδα (φλεγμονή του μαστού) ή απόστημα του μαστού. Σε περίπτωση σταφυλοκοκκικού αποστήματος του μαστού μπορεί να απελευθερωθούν τα βακτήρια στο γάλα της μητέρας.
Όταν τα βακτήρια εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος και εξαπλωθούν σε άλλα όργανα, μπορεί να συμβούν σοβαρές λοιμώξεις. Εξάπλωση βακτηριδίων στην κυκλοφορία του αίματος είναι γνωστή ως βακτηριαιμία ή σηψαιμία. Η σταφυλοκοκκική πνευμονία παρουσιάζεται κυρίως σε άτομα με υποκείμενη νόσο των πνευμόνων και μπορεί να οδηγήσει σε σχηματισμό αποστήματος εντός των πνευμόνων. Μόλυνση των καρδιακών βαλβίδων (ενδοκαρδίτιδα) μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακή ανεπάρκεια. Εξάπλωση του σταφυλόκοκκου στα οστά μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή φλεγμονή των οστών, γνωστή ως οστεομυελίτιδα. Η Σταφυλοκοκκική σηψαιμία είναι η κύρια αιτία του σοκ και κυκλοφορικής κατάρρευσης, οδηγώντας στο θάνατο, σε άτομα με σοβαρά εγκαύματα σε μεγάλες περιοχές του σώματος. Χωρίς θεραπεία, σηψαιμία από σταφυλόκοκκο έχει θνησιμότητα σε ποσοστό πάνω από 80%. Αν και δεν είναι κοινό, ο σταφυλόκοκκος έχει αναφερθεί ως αιτία χοριοαμνιονίτιδος και νεογνικής σήψης στην εγκυμοσύνη (σταφυλόκοκκος στην εγκυμοσύνη χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση), αλλά οι στρεπτόκοκκοι της ομάδας Β είναι η πιο κοινή βακτηριακή αιτία αυτής της απειλητικής για τη ζωή κατάσταση για το έμβρυο.
Σταφυλοκοκκικές λοιμώξεις είναι μεταδοτικές και μπορούν να μεταδοθούν από άτομο σε άτομο. Το πύον από μολυσμένες πληγές μπορεί να περιέχει βακτήρια. Η σωστή υγιεινή και το πλύσιμο των χεριών είναι απαραίτητη κατά τη φροντίδα για μολυσμένες πληγές.
Η σταφυλοκοκκική τροφική δηλητηρίαση είναι μια ασθένεια των εντέρων που προκαλεί ναυτία, έμετος, διάρροια, και αφυδάτωση. Προκαλείται από την κατανάλωση τροφίμων μολυσμένων με τοξίνες που παράγονται από σταφυλόκοκκο. Τα συμπτώματα συνήθως παρουσιάζονται μέσα σε μία έως έξι ώρες από την κατανάλωση μολυσμένων τροφίμων. Η ασθένεια συνήθως διαρκεί για μία έως τρεις ημέρες και υποχωρεί από μόνη της και δεν μεταδίδεται από το ένα άτομο στο άλλο.
Το σύνδρομο τοξικού σοκ είναι μια κατάσταση που προκαλείται από τοξίνες που εκκρίνονται από σταφυλοκοκκικά βακτήρια που αναπτύσσονται κάτω από συνθήκες στις οποίες υπάρχει λίγο ή καθόλου οξυγόνο. Το σύνδρομο τοξικού σοκ χαρακτηρίζεται από την αιφνίδια εμφάνιση υψηλού πυρετού, έμετο, διάρροια και μυϊκούς πόνους, που ακολουθείται από χαμηλή αρτηριακή πίεση (υπόταση), η οποία μπορεί να οδηγήσει σε σοκ και θάνατο. Μπορεί να υπάρχει ένα εξάνθημα που μοιάζει με ηλιακό έγκαυμα, με απολέπιση του δέρματος. Σύνδρομο τοξικού σοκ περιγράφηκε αρχικά και εξακολουθεί να συμβαίνει ιδιαίτερα σε γυναίκες με έμμηνο ρύση με τη χρήση ταμπόν.
Πώς γίνεται η διάγνωση των σταφυλοκοκκικών λοιμώξεων;
Σε περιπτώσεις μικρών λοιμώξεων του δέρματος, οι σταφυλοκοκκικές μολύνσεις συνήθως διαγιγνώσκονται από την εμφάνισή τους, χωρίς την ανάγκη για εργαστηριακές δοκιμές. Πιο σοβαρές σταφυλοκοκκικές λοιμώξεις όπως μόλυνση της κυκλοφορίας του αίματος, πνευμονία, ενδοκαρδίτιδα απαιτούν καλλιέργεια των δειγμάτων του αίματος ή μολυσμένων σωματικών υγρών. Το εργαστήριο τεκμηριώνει τη διάγνωση και εκτελεί ειδικές εξετάσεις για να καθοριστεί ποια αντιβιοτικά είναι αποτελεσματικά έναντι των βακτηρίων.
Σταφυλόκοκκος: θεραπεία / αντιμετώπιση
Ελαφριές λοιμώξεις του δέρματος συνήθως αντιμετωπίζονται με αντιβιοτική αλοιφή. Σε ορισμένες περιπτώσεις, από του στόματος αντιβίωση μπορεί να δοθούν για λοιμώξεις του δέρματος. Επιπλέον, εάν υπάρχουν αποστήματα, χρειάζεται χειρουργική διάνοιξη. Πιο σοβαρές και απειλητικές για τη ζωή λοιμώξεις αντιμετωπίζονται με ενδοφλέβια αντιβιοτικά. Η επιλογή του αντιβιοτικού εξαρτάται από την ευαισθησία του συγκεκριμένου σταφυλοκοκκικού στελέχους όπως προσδιορίζεται από τα αποτελέσματα της καλλιέργειας στο εργαστήριο. Ορισμένα στελέχη σταφυλοκόκκου όπως ο MRSA, είναι ανθεκτικά σε πολλά αντιβιοτικά.
Βότανα και ομοιοπαθητική για την αντιμετώπιση του σταφυλόκοκκου δεν είναι αποτελεσματικά.
Τι σημαίνει σταφυλόκοκκοι ανθεκτικοί στα αντιβιοτικά;
Ανθεκτικός στην μεθικιλίνη σταφυλόκοκκος, γνωστός ως MRSA, είναι ένα είδος σταφυλόκοκκου που είναι ανθεκτικός στο αντιβιοτικό μεθικιλίνη και άλλα φάρμακα της ίδιας κατηγορίας, συμπεριλαμβανομένης της πενικιλίνης, αμοξικιλίνη και οξακιλίνη. Το MRSA είναι ένα παράδειγμα στελέχους βακτηρίων που έχει καταστεί ανθεκτικό στα αντιβιοτικά που χρησιμοποιούνται συνήθως για τη θεραπεία του σταφυλόκοκκου. Το MRSA εμφανίστηκε για πρώτη φορά σε ασθενείς σε νοσοκομεία (νοσοκομειακός σταφυλόκοκκος) και άλλες μονάδες υγείας, ιδίως μεταξύ των ηλικιωμένων, βαριά ασθενών και σε εκείνους που παρουσιάζουν ανοικτές πληγές όπως μια κατάκλιση, ή σε ασθενείς που έχουν καθετήρα.
O MRSA έχει αποδειχτεί ότι εμφανίζεται επίσης και σε ομάδες πληθυσμού έξω από νοσοκομεία. Ο πληθυσμός αυτός είναι γνωστός ως ομάδα υψηλού κινδύνου σε MRSA (CA–MRSA). Στην ομάδα αυτή ανήκουν άτομα που έκαναν πρόσφατα χρήση αντιβιοτικών, που μοιράζονται μολυσμένα αντικείμενα, που έχουν ενεργές δερματικές παθήσεις ή τραυματισμούς, κακές συνθήκες υγιεινής, ζουν και κινούνται σε πολυσύχναστους χώρους.
Οι λοιμώξεις MRSA είναι συνήθως ήπιες επιφανειακές λοιμώξεις του δέρματος που μπορούν να αντιμετωπιστούν επιτυχώς με την κατάλληλη φροντίδα του δέρματος και αντιβιοτικά. Ωστόσο, για την θεραπεία των MRSA λοιμώξεων διαθέτουμε αντιβιοτικά λιγότερο αποτελεσματικά, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει την μόλυνση σε απειλή για το αίμα ή τα οστά των ασθενών.
Η μετάδοση του MRSA γίνεται σε μεγάλο βαθμό από ανθρώπους με ενεργές MRSA λοιμώξεις του δέρματος. Σχεδόν πάντα μεταδίδεται με την άμεση φυσική επαφή και όχι μέσω του αέρα. Μετάδοση μπορεί επίσης να προκύψει από την έμμεση επαφή αγγίζοντας αντικείμενα, όπως πετσέτες, σεντόνια, επιδέσμους, ρούχα, ζώνες προπόνησης, αθλητικό εξοπλισμό, τα οποία έχουν μολυνθεί από μολυσμένο με MRSA δέρμα. Στη μύτη ο σταφυλόκοκκος μπορεί να μεταφερθεί χωρίς να προκληθεί οποιαδήποτε ασθένεια. Αν και ο αποικισμός από σταφυλόκοκκο στη μύτη, σε ενήλικες, είναι υψηλός της τάξης του 25% με 30%, μόνο το 2% των ανθρώπων πάσχουν από MRSA στη μύτη.
Φάρμακο γνωστό ως μουπιροκίνη (Bactroban) έχει αποδειχθεί ότι είναι αποτελεσματικό σε ορισμένες περιπτώσεις για την αντιμετώπιση και την εξάλειψη του MRSA στη μύτη.
Πρόσφατα έχουν ταυτοποιηθεί στελέχη του σταφυλόκοκκου τα οποία είναι ανθεκτικά στο αντιβιοτικό βανκομυκίνη (Vancocin). Αυτά τα βακτήρια αναφέρονται ως σταφυλόκοκκος ενδιάμεσης αντοχής στη βανκομυκίνη (VISA) ή σταφυλόκοκκος ανθεκτικός στη βανκομυκίνη (VRSA).
Ποιες είναι οι επιπλοκές των σταφυλοκοκκικών λοιμώξεων;
Τοξική επιδερμιδική νεκρόλυση του δέρματος είναι μια δυνητικά σοβαρή παρενέργεια της λοίμωξης με σταφυλοκοκκικά βακτήρια που παράγουν μια ειδική πρωτεΐνη η οποία επιτρέπει την δημιουργία φυσαλίδων και την αποκόλληση και λύση του δέρματος. Αν η επιπλοκή συμβεί σε μεγάλες περιοχές του σώματος, μπορεί να είναι θανατηφόρα. Είναι απαραίτητη η θεραπεία με ενδοφλέβια αντιβιοτικά και η προστασία του δέρματος από την αφυδάτωση. Σταφυλόκκοκος σε παιδιά και βρέφη (βρεφικός σταφυλόκοκκος) εμφανίζεται συχνότερα, αλλά μπορεί να εμφανιστεί και σε ενήλικες. Επισήμως είναι γνωστή ως σταφυλοκοκκική τοξική επιδερμιδική νεκρόλυση.
Μπορούν να προληφθούν οι σταφυλοκοκκικές μολύνσεις;
Δεν υπάρχει διαθέσιμο εμβόλιο κατά του σταφυλόκοκκου. Δεδομένου ότι τα βακτήρια είναι τόσο διαδεδομένα και προκαλούν τόσες πολλές διαφορετικές ασθένειες, η πρόληψη των λοιμώξεων απαιτεί προσοχή στους παράγοντες κινδύνου που μπορεί να αυξήσουν την πιθανότητα για ένα συγκεκριμένο είδος λοίμωξης. Για παράδειγμα, είναι δυνατό στις γυναίκες κατά την έμμηνο ρύση να μειωθεί ο κίνδυνος του συνδρόμου τοξικού σοκ με συχνές αλλαγές του ταμπόν, τουλάχιστον κάθε τέσσερις έως το πολύ οκτώ ώρες, και την εναλλαγή χρήσης σερβιέτας με ταμπόν.
Η ιδιαίτερη προσοχή στο χειρισμό τροφίμων και πρακτικών παρασκευής τροφίμων, μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της σταφυλοκοκκικής τροφική δηλητηρίαση.
Στην πρόληψη των σταφυλοκοκκικών λοιμώξεων μπορεί να βοηθηθεί και η κατάλληλη υγιεινή κατά τη φροντίδα των πληγών του δέρματος. Προσεκτικό πλύσιμο των χεριών, αποφυγή στενής επαφής με δέρμα που είναι πιθανόν μολυσμένο, καθώς και κατάλληλη υγιεινή φροντίδα του δέρματος με γρατζουνιές, κοψίματα, πληγές βοηθά στην μείωση των πιθανοτήτων λοίμωξης του δέρματος από σταφυλόκοκκο.
Ποια είναι η πρόγνωση για σταφυλοκοκκικές λοιμώξεις;
Η πρόγνωση ή το αποτέλεσμα των λοιμώξεων εξαρτάται από τον τύπο της λοίμωξης, καθώς και από άλλους παράγοντες, όπως ο βαθμός εξάπλωσης της λοίμωξης καθώς και της υποκείμενης ιατρικής κατάστασης του ασθενούς. Λοιμώξεις του δέρματος και επιφανειακές λοιμώξεις, γενικά, θεραπεύεται εύκολα με αντιβιοτικά. Σε σπάνιες περιπτώσεις, οι λοιμώξεις μπορεί να εξαπλωθούν και να προκαλέσουν επιπλοκές, συμπεριλαμβανομένης της σηψαιμίας, εξάπλωση της μόλυνσης στην κυκλοφορία του αίματος. Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι ακόμα και μετά τη λήψη αντιβιοτικών για μια σταφυλοκοκκική μόλυνση μπορείτε να αναπτύξετε μια νέα μόλυνση.
Πρόγνωση της σηψαιμίας, ποσοστά ίασης
Η θνησιμότητα κυμαίνεται από 20% έως 40% σε περιπτώσεις σηψαιμίας. Πριν από τη χρήση των αντιβιοτικών, περίπου το 80% των ατόμων με σηψαιμία πέθαναν από επιπλοκές της λοίμωξης. Οι άνθρωποι με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, όσοι έλαβαν ανοσοκατασταλτικά φάρμακα ή άτομα με ανοσοανεπάρκειες βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο για την ανάπτυξη πιο σοβαρών λοιμώξεων.
Η σταφυλοκοκκική τροφική δηλητηρίαση υποχωρεί συνήθως από μόνη της χωρίς μακροπρόθεσμες επιπλοκές.
Πηγή: Webmd, Mayoclinic