Πολλές μελέτες έχουν συνδέσει αυτοάνοσα νοσήματα με τη βιταμίνη D3. Η σχέση “λεύκη και βιταμίνη D” μελετάται συχνά στη βιβλιογραφία.
Τι είναι η βιταμίνη D3;
Αν και η βιταμίνη D λαμβάνεται από διαιτητικές πηγές, μπορεί επίσης να συντεθεί στο δέρμα από τη χοληστερόλη με την παρουσία ηλιακού φωτός.
Όταν αποκτηθεί από τα τρόφιμα, η βιταμίνη D μετατρέπεται πρώτα σε καλσιντιόλη στο ήπαρ και στη συνέχεια να καλσιτριόλη στα νεφρά. Όταν θέλουμε να μετρήσουμε τα επίπεδα της βιταμίνης D στον οργανισμό, μετράμε τον μεταβολίτη της βιταμίνης D και όχι την ίδια.
Η καλσιτριόλη είναι ο ενεργός μεταβολίτης της βιταμίνης και ενεργεί ως ορμόνη στο σώμα. Είναι απαραίτητη για την υγεία των οστών, δεδομένου ότι ρυθμίζει το επίπεδο του ασβεστίου και του φωσφόρου στο σώμα. Ακόμα, η καλσιτριόλη ρυθμίζει την διαίρεση, την διαφοροποίηση και τον θάνατο των κυττάρων.
Οι δύο χρήσιμες μορφές της βιταμίνης D στον άνθρωπο ονομάζονται καλσιφερόλες. Η βιταμίνη D2 είναι γνωστή ως εργοκαλσιφερόλη ενώ η βιταμίνη D3 είναι η χοληκαλσιφερόλη. Η βιταμίνη D3 βρίσκεται στο δέρμα και το γάλα των ζώων ενώ η βιταμίνη D2 παράγεται από μύκητες, φυτοπλαγκτόν και ασπόνδυλα. Ως εκ τούτου, η βιταμίνη D3 είναι η μορφή της βιταμίνης D που παράγεται στο ανθρώπινο δέρμα.
Η παραγωγή της βιταμίνης D3 απαιτεί υπεριώδη ακτινοβολία (UVB) και 7-dehydrocholesterol. Αυτή η σύνθεση λαμβάνει χώρα στο εσωτερικό στρώμα της επιδερμίδας και η βιταμίνη D που παράγεται είναι σε μεγάλες ποσότητες.
Όταν η βιταμίνη D λαμβάνεται από το στόμα, μετατρέπεται σε καλσιτριόλη, και μεταφέρεται από πρωτεΐνες δέσμευσης στο αίμα. Στη συνέχεια συνδέεται με τους υποδοχείς VDR (υποδοχείς βιταμίνης D) στον πυρήνα των κυττάρων. Αυτοί οι υποδοχείς βρίσκονται στον εγκέφαλο, την καρδιά, το μαστό, τον προστάτη, τους γεννητικούς αδένες και το δέρμα.
Διαιτητικές πηγές της βιταμίνης D
Οι διαιτητικές πηγές της βιταμίνης D2 είναι τα μανιτάρια και τα μύδια.
Η βιταμίνη D3 βρίσκεται στα λιπαρά ψάρια, όπως ο σολομός και οι σαρδέλες. Βρίσκεται ακόμα σε μεγάλες ποσότητες στο ελαιόλαδο, στο βοδινό συκώτι και τα αυγά.
Η συνιστώμενη ημερήσια δόση για τη βιταμίνη D είναι 15 μικρογραμμάρια. Αυτή αυξάνεται σε 20 μικρογραμμάρια ανά ημέρα για τα άτομα ηλικίας άνω των 70 ετών. Το κύριο αποτέλεσμα της ανεπάρκειας της βιταμίνης D είναι η εναπόθεση αλάτων στα οστά. Ως εκ τούτου, τα οστά μαλακώσουν. Αυτό οδηγεί σε ραχίτιδα σε παιδιά και οστεομαλακία στους ενήλικες.
Λεύκη και βιταμίνη D
Για να κατανοήσουμε τη σύνδεση λεύκης και βιταμίνης D πρέπει να ξαναδούμε σύντομα την παθολογία της πάθησης. Η λεύκη είναι μια διαταραχή της χρώσης του δέρματος στην οποία εμφανίζονται λευκές (υπομελαγχρωτικές) κηλίδες.
Η μελανίνη είναι η χρωστική ουσία του δέρματος που παράγεται από εξειδικευμένα κύτταρα που ονομάζονται μελανινοκύτταρα.
Η μελανίνη παράγεται ως απάντηση στην υπεριώδη ακτινοβολία. Στόχος της είναι να προστατεύει το δέρμα από τις βλάβες του ήλιου, δηλαδή το έγκαυμα. Όταν όμως ο πληθυσμός των μελανινοκυττάρων πέσει, το δέρμα χάνει την χρωστική ουσία του και γίνεται λευκό.
Η χρησιμότητα της βιταμίνης D για την αντιμετώπιση παθήσεων του δέρματος αναφέρθηκε πρώτα σε περιπτώσεις ασθενών με ψωρίαση που λαμβάνουν τοπικά ανάλογα της βιταμίνης D, όπως η καλσιποτριόλη και η καλσιτόλη.
Σε αυτούς τους ασθενείς, τα ανάλογα της βιταμίνης D προκάλεσαν την υπερμελάγχρωση του δέρματος. Δεδομένου ότι η λεύκη είναι υπομελάγχρωση του δέρματος, σκέφτηκαν οι ερευνητές ότι αυτά τα ανάλογα της βιταμίνης D θα μπορούσαν να βοηθήσει τον επαναχρωματισμό των λευκών κηλίδων της λεύκης.
Υπάρχουν διάφοροι μηχανισμοί με τους οποίους η βιταμίνη D μπορεί να βοηθήσει στην θεραπεία της λεύκης. Μερικές από αυτές αναλύονται παρακάτω.
Λεύκη και βιταμίνη D : ανοσοτροποποιητικές ιδιότητες
Η 25-υδροξυχοληκαλσιφερόλη, η προορμόνη της βιταμίνης D που παράγεται στο ήπαρ από διαιτητικές πηγές, μπορεί να μετατραπεί σε καλσιτριόλη από τα μακροφάγα και μονοκύτταρα του ανοσοποιητικού μας συστήματος. Η καλσιτριόλη δρα σαν μία κυτοκίνη. Προστατεύει τον οργανισμό από παθογόνους μικροοργανισμούς.
Ωστόσο, η βιταμίνη D επηρεάζει το ανοσοποιητικό σύστημα με περισσότερους τρόπους. Για παράδειγμα, πολλά κύτταρα του ανοσοποιητικού μας συστήματος όπως πχ. τα μονοκύτταρα και τα λευκά αιμοσφαίρια όπως τα Τ και τα Β κύτταρα έχουν υποδοχείς βιταμίνης D.
Ως εκ τούτου, η βιταμίνη D μπορεί να καταστείλει την ενεργοποίηση των Τ κυττάρων και την απελευθέρωση κυτοκινών όπως ο ΤNF-a. Αυτή ακριβώς η δράση της είναι ο λόγος που τα ανάλογα της βιταμίνης D χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της ψωρίασης, αλλά και της λεύκης.
Επειδή η βιταμίνη D καταστέλλει κάποια κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος, μπορεί να προστατεύσει τα μελανινοκύτταρα από την καταστροφή που προκαλεί η αυτοάνοση αυτή πάθηση.
Όταν τα κύτταρα του ανοσοποιητικού μας συστήματος επιτίθενται στα μελανινοκύτταρα το δέρμα αποχρωματίζεται. Έτσι, ρυθμίζοντας το ανοσοποιητικό σύστημα, η βιταμίνη D μπορεί να αποτρέψει την καταστροφή των μελανοκυττάρων, να σταματήσει τον περαιτέρω αποχρωματισμό και να προωθήσει την επαναχρωματισμό του δέρματος.
Λεύκη και βιταμίνη D: ωρίμανση των κυττάρων του δέρματος
Η βιταμίνη D είναι γνωστή για την προώθηση της ωρίμανσης των κυττάρων του δέρματος, συμπεριλαμβανομένων των κερατινοκυττάρων, των ινοβλαστών και των μελανινοκυττάρων. Αυτά τα κύτταρα του δέρματος δεν έχουν υποδοχείς βιταμίνης D.
Με την προώθηση της διαφοροποίησης και του πολλαπλασιασμού των μελανινοκυττάρων, η βιταμίνη D εξασφαλίζει ότι η παραγωγή των νέων μελανινοκυττάρων υπερβαίνει το ρυθμό με τον οποίο αποπίπτουν (πεθαίνουν) τα παλαιά μελανοκύτταρα.
Λεύκη και βιταμίνη D: αντιοξειδωτικές ιδιότητες
Η βιταμίνη D έχει ορισμένες σημαντικές αντιοξειδωτικές ιδιότητες.
Σε αντίθεση με τις αντιοξειδωτικές ιδιότητες των βιταμινών Α, C και Ε, η βιταμίνη D προστατεύει το δέρμα από τις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου με έναν έμμεσο μηχανισμό.
Το οξειδωτικό στρες από τις ελεύθερες ρίζες παρεμβαίνει στην ομοιόσταση του ασβεστίου στο δέρμα. Επειδή η βιταμίνη D αποκαθιστά αυτή την ομοιόσταση, βοηθά στη μείωση των επιπέδων των ελεύθερων ριζών στο δέρμα. Αυτή η επίδραση μειώνει τη φλεγμονή και τελικά προστατεύει τα μελανινοκύτταρα από την καταστροφή.
Λεύκη και βιταμίνη D: Τι είναι η καλσιποτριόλη;
Η καλσιποτριόλη είναι το πιο μελετημένο ανάλογο της βιταμίνης D που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της λεύκης. Είναι μια συνθετική ένωση που προέρχεται από την καλσιτριόλη. Είναι διαθέσιμη σε κρέμα, αλοιφή και διάλυμα.
Η καλσιποτριόλη ενδείκνυται για τη θεραπεία της ψωρίασης. Συμπτωματικά ανακαλύφθηκε η χρησιμότητά της στη θεραπεία της λεύκης τυχαία από ασθενείς με ψωρίαση που είχαν επίσης διαταραχές χρώσης στις προσβεβλημένες περιοχές.
Η καλσιποτριόλη είναι εξαιρετικά ασφαλής για χρήση. Για να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητά του στη θεραπεία της λεύκης, συχνά συνδυάζεται με τοπικά γλυκοκορτικοειδή ή με φωτοθεραπεία.
Η καλσιποτριόλη αδρανοποιείται από τα διάφορα οξέα. Ως εκ τούτου, δεν θα πρέπει να συνδυάζεται με τοπικά προϊόντα που περιέχουν σαλικυλικό οξύ.
Σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό, Acta Dermatologica-Venereologica το 2006, μελετήθηκε η σχέση του γονιδίου του υποδοχέα της βιταμίνης D με την ανάπτυξη της λεύκης. Οι ερευνητές ανέφεραν ότι το γονίδιο αυτό ανευρίσκεται συχνά σε παραλλαγή σε άτομα που πάσχουν από λεύκη.
Είναι πιθανό ότι αυτή η γενετική παραλλαγή του γονιδίου παράγει υποδοχείς βιταμίνης D που δεν δεσμεύουν καλά τη φυσική βιταμίνη D και τα συνθετικά ανάλογά της. Αυτό θα σήμαινε ότι οι άνθρωποι με αυτή τη γενετική μετάλλαξη έχουν μικρότερη προστασία από τη βιταμίνη Α και μπορεί να έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης λεύκης.
Σε μια μελέτη του 1999 που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Παιδιατρική Δερματολογία, 21 ασθενείς με λεύκη ηλικίας 5 – 17 ετών έλαβαν καλσιποτριόλη το βράδυ τοπικά ενώ ακολουθούσε για 10 – 15 λεπτά έκθεση στο ηλιακό φως την επόμενη μέρα. Τα περισσότερα από τα παιδιά έδειξαν σημάδια επαναμελάχρωσης με 10 από αυτά να έχουν πλήρη επαναχρωματισμό και μόνο 4 χωρίς βελτιώση στο χρώμα του δέρματος.
Μια μελέτη του 1998 συνέκρινε την αποτελεσματικότητα της PUVA συν καλσιποτριόλη έναντι μόνο PUVA στη θεραπεία της λεύκης. Η μελέτη έδειξε ότι η προσθήκη της καλσιποτριόλης βελτίωσε το ποσοστό επιτυχίας της PUVA ενώ συντόμεψε τη διάρκεια της θεραπείας.
