Στο δερματολογικό ιατρείο μας στη Θεσσαλονίκη, του δερματολόγου Κωνσταντίνου Σταματόπουλου, δεχόμαστε καθημερινά ερωτήσεις για την ασφάλεια της φιναστερίδης. Οι περισσότεροι ασθενείς γνωρίζουν το χάπι των 1 mg, η τοπική (spray/λοσιόν) φιναστερίδη κερδίζει σταθερά έδαφος. Αξίζει λοιπόν να δούμε τεκμηριωμένα αν – και κυρίως πόσο – η τοπική μορφή μειώνει την DHT και τι σημαίνει αυτό για τις ανεπιθύμητες ενέργειες.
Τι είναι η DHT και πώς σχετίζεται με την ανδρογενετική αλωπεκία
Η 5-άλφα-αναγωγάση τύπου II μετατρέπει την τεστοστερόνη σε διυδροτεστοστερόνη (DHT). Στους γενετικά προδιατεθειμένους θύλακες, η DHT συρρικνώνει προοδευτικά το τριχοθυλάκιο, οδηγώντας σε αραίωση. Η φιναστερίδη – από το στόμα ή τοπικά – μπλοκάρει αυτό το ένζυμο.
Η κλασική (από του στόματος) φιναστερίδη
1 mg/ημέρα μειώνει την DHT στον ορό έως ~55-70 %.
Βελτιώνει την πυκνότητα, αλλά συνοδεύεται από σπάνιες (~ 10%) ανεπιθύμητες (↓ libido, προβλήματα στύσης).
Η συστηματική απορρόφηση είναι πλήρης, γι’ αυτό και παραμένει στο πλάσμα για ώρες.
Τι αλλάζει με την τοπική φιναστερίδη
Κυκλοφορεί σε λοσιόν, gel ή spray 0,1–0,25 %.
Σχεδιάστηκε ώστε να δρα κυρίως στο τριχωτό και να περιορίζει τη συστηματική έκθεση.
Παρά την εντοπισμένη εφαρμογή, προκαλεί πτώση της DHT και στον ορό – απλώς σε μικρότερο ποσοστό.
Πόσο «πέφτει» η DHT; Τα νούμερα των κλινικών μελετών
| Μελέτη / Δόση | Μείωση DHT στον ορό | Μείωση DHT στο τριχωτό | Παρατηρήσεις |
|---|---|---|---|
| Phase III, 0,25 % spray (1-4 sprays/ημέρα, 24 εβδ.) | -34,5 % | ~-50 % | ≤100× χαμηλότερα επίπεδα φαρμάκου στο αίμα σε σχέση με το χάπι pubmed.ncbi.nlm.nih.gov |
| P-3074 0,25 % (1 mL × 7 ημέρες) | -60–70 % | -70 % | Υψηλή δόση, ουσιαστικά «μιμείται» το χάπι researchgate.net |
| P-3074 100–200 μL (χαμηλή δόση) | -24–26 % | -47–52 % | Καλό «balance» αποτελεσματικότητας/ασφάλειας researchgate.net |
| Oral 1 mg (ίδιες μελέτες) | -55,6 % | -50–72 % | Πρότυπο σύγκρισης pubmed.ncbi.nlm.nih.gov |
Συμπέρασμα: Η τοπική μορφή όντως ρίχνει την DHT, αλλά ~20 μονάδες λιγότερο από το χάπι στις τυπικές δόσεις. Παρ’ όλα αυτά προκαλεί πτώση της DHT περίπου κατά 35% στον ορό.
Προφίλ ασφάλειας: τι δείχνουν τα δεδομένα
Ανεπιθύμητες ενέργειες συνολικά: 2,8 % διακοπές στην τοπική vs 7,1 % στο χάπι.
Σεξουαλικές διαταραχές: σχεδόν μηδενική διακοπή στην τοπική, 2,4 % στο χάπι • παρόμοιες με placebo (1,1 %)
Τοπικές αντιδράσεις: ήπιος ερεθισμός, κνησμός, σπάνια δερματίτιδα.
Συστημικές ανεπιθύμητες: θεωρητικά λιγότερες λόγω χαμηλότερου Cmax, αλλά δεν έχουν εκμηδενιστεί.
Πότε προτείνεται τοπική φιναστερίδη;
Ασθενείς με ήπια έως μέτρια ανδρογενετική αλωπεκία.
Όσοι εμφάνισαν ή φοβούνται σεξουαλικές ανεπιθύμητες από το χάπι.
Σε συνδυασμό με μινοξιδίλη, needling ή PRP για πολύπλευρη θεραπεία.
Ως “entry level” πριν τη μετάβαση σε χάπι, εφόσον απαιτηθεί ισχυρότερη καταστολή DHT.
Στο ιατρείο μας εφαρμόζουμε εξατομικευμένα πρωτόκολλα, με τριχοσκόπηση υψηλής ανάλυσης, μέτρηση πυκνότητας και παρακολούθηση κάθε 6 μήνες.
Πλεονεκτήματα & μειονεκτήματα
Πλεονεκτήματα τοπικής μορφής
↘ Συστηματική έκθεση >100× χαμηλότερη pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
↘ Σχεδόν μηδενική διακοπή λόγω σεξουαλικών παρενεργειών
↔ Ισοδύναμη αύξηση τριχών με το χάπι σε 24 εβδ. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Μειονεκτήματα
↘ Μικρότερη μείωση DHT, ίσως λιγότερο αποτελεσματική σε βαριές περιπτώσεις.
Απαιτεί καθημερινή, σχολαστική εφαρμογή σε καθαρό τριχωτό.
Δυνητικός ερεθισμός λόγω αλκοολούχων διαλυτών.
Εναλλακτικές θεραπείες για όσους δεν θέλουν καμία πτώση της DHT
Παρότι η μείωση της DHT παραμένει ο πιο τεκμηριωμένος τρόπος να φρενάρουμε την ανδρογενετική αλωπεκία, αρκετοί ασθενείς ρωτούν – και δικαίως – τι επιλογές υπάρχουν χωρίς απολύτως καμία παρέμβαση στα ορμονικά επίπεδα. Στο ιατρείο μας εφαρμόζουμε ή συνδυάζουμε τις παρακάτω μεθόδους:
| Θεραπεία | Τρόπος δράσης | Τεκμηρίωση πως δεν επηρεάζει DHT |
|---|---|---|
| Τοπικό (ή/και από του στόματος) μινοξιδίλη | Αγγειοδιαστολή, ↑ φάση αναγέννησης | Δεν μπλοκάρει τη 5-άλφα-αναγωγάση ούτε μειώνει DHT |
| LLLT – Low Level Laser Therapy / red-light caps | Φωτοβιοδιέγερση βλαστικών κυττάρων θυλάκου | Δεν επηρεάζει τη δράση της DHT |
| PRP (Platelet-Rich Plasma) | Τοπικά αυξητικοί παράγοντες → ↑ αγγείωση, ↑ πάχος τρίχας | Μηδενική επίδραση στη DHT, δρουν οι αυξητικοί παράγοντες |
| Μεταμόσχευση μαλλιών (FUE/FUT) | Μεταφορά DHT-ανθεκτικών θυλάκων από ινιακή χώρα | Οι μεταμοσχευμένοι θύλακοι παραμένουν ανθεκτικοί, χωρίς να αλλάζουν τα επίπεδα DHT στο αίμα |
| Microneedling, mesotherapy & πεπτίδια (π.χ. Redensyl, Procapil) | Μηχανική διέγερση + τοπικοί βιομιμητικοί αυξητικοί παράγοντες | Δεν αλληλεπιδρούν με ενζυματικές οδούς DHT |
Tip: Οι παραπάνω λύσεις συχνά συνδυάζονται (π.χ. μινοξιδίλη + LLLT + PRP) για αθροιστικά οφέλη, χωρίς καμία ορμονική καταστολή.
Φιναστερίδη & προγραμματισμός κύησης
Όταν ένα ζευγάρι σχεδιάζει κύηση, είμαστε απόλυτα συντηρητικοί:
Πλήρης διακοπή φιναστερίδης (χαπιού και τοπικής) τουλάχιστον 3–6 μήνες πριν την προσπάθεια σύλληψης. Η πλειονότητα των πηγών μιλά για ≥ 3 μήνες, όμως στο ιατρείο μας συστήνουμε 6 μήνες για μέγιστη ασφάλεια.
Χρήση προφυλακτικού σε κάθε επαφή μέχρι να συμπληρωθεί το διάστημα αποχής. Αυτό εξαλείφει τον θεωρητικό, έστω απρόβλεπτα χαμηλό, κίνδυνο εμβρυϊκής έκθεσης.
Η DHT επανέρχεται σε φυσιολογικά επίπεδα μέσα σε 2-4 εβδομάδες, αλλά απαιτείται χρόνος ώστε να ανανεωθεί πλήρως το σπερματικό απόθεμα (σπερματογένεση ≈ 72 ημέρες).
Μετά τη γέννηση, ο ασθενής μπορεί να επανεκκινήσει τη θεραπεία, πάντα σε συνεννόηση με τον ιατρό.
Συνοπτικά: Σε περίπτωση επιθυμίας κύησης η φιναστερίδη – σε χάπι ή τοπική – αποτελεί απόλυτη αντένδειξη. Η «ζώνη ασφαλείας» των 6 μηνών χωρίς καμία επαφή με το φάρμακο εξασφαλίζει ότι ούτε το σπέρμα, ούτε το έμβρυο θα εκτεθούν.
Συχνές ερωτήσεις (FAQ)
Η τοπική φιναστερίδη είναι “φυσική”;
Όχι, είναι το ίδιο δραστικό μόριο – απλώς εφαρμόζεται τοπικά.Θα χρειαστεί συνταγή;
Σε Ελλάδα απαιτείται ιατρική γνωμάτευση καθώς πρόκειται για προσαρμοσμένη φαρμακευτική αγωγή.Σε πόσο καιρό βλέπω αποτέλεσμα;
3-4 μήνες για σταθεροποίηση, 6-9 μήνες για ορατή πύκνωση.Μπορώ να τη συνδυάσω με μινοξιδίλη;
Ναι, συχνά αυξάνει την αποτελεσματικότητα.Με ποια δοσολογία ξεκινάω;
Τυπικά 50-100 μL/ημέρα (1-2 sprays) – εξατομίκευση μετά από τριχοσκόπηση.Αν ξεχάσω εφαρμογές;
Η DHT πέφτει σταδιακά, περιστασιακές παραλείψεις δεν “μηδενίζουν” το αποτέλεσμα.Γυναίκα με FPHL μπορεί να τη χρησιμοποιήσει;
Ναι, με προσεκτική ιατρική επίβλεψη (αντενδείκνυται ΠΛΗΡΩΣ σε κύηση/θηλασμό).Χρειάζονται εξετάσεις αίματος;
Συνήθως όχι, ελέγχουμε DHT/ηπατικά ένζυμα μόνο σε ειδικές περιπτώσεις.Πότε προτιμώ τελικά το χάπι;
Σε εκτεταμένη αλωπεκία ή όταν απαιτείται >50 % μείωση DHT για σταθεροποίηση.Η θεραπεία είναι εφ’ όρου ζωής;
Όπως όλες οι θεραπείες για AGA, η διακοπή οδηγεί σε σταδιακή επιστροφή στην πρότερη κατάσταση.
Συμπερασματικά
Η τοπική φιναστερίδη προσφέρει ισορροπία μεταξύ αποτελεσματικότητας και ασφάλειας: ρίχνει την DHT αλλά με 20-30 % μικρότερη συστηματική καταστολή συγκριτικά με το χάπι. Για πολλούς άνδρες (και γυναίκες) που ανησυχούν για σεξουαλικές παρενέργειες, αποτελεί πολύτιμη λύση – υπό την καθοδήγηση εξειδικευμένου δερματολόγου. Στο ιατρείο μας, αξιολογούμε σχολαστικά το ιστορικό, επιλέγουμε δοσολογία και παρακολουθούμε αντικειμενικά την πρόοδο, αξιοποιώντας όλο το φάσμα σύγχρονων θεραπειών για υγιή και πλούσια μαλλιά.
