Το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών αποτελεί μία από τις πιο συχνές ενδοκρινολογικές διαταραχές στις γυναίκες της αναπαραγωγικής ηλικίας, με μια επίπτωση 6 – 7% στον πληθυσμό αυτό.

Το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών ορίζεται από την παρουσία υπερανδρογοναιμίας (βιοχημικής ή / και κλινικής), χρόνιας ανωορρηξίας/ ολιγομηνόρροιας και/ ή πολυκυστικές ωοθήκες. Είναι πλέον γνωστό ότι μπορεί να συνοδεύεται από ένα πλήθος μεταβολικών διαταραχών όπως η αντ΄σιταση στην ισνουλίνη, η υπερινσουλιναιμία, η παθολογική ανοχή στη γλυκόζη, η κοιλιακή παχυσαρκία όπως και με την εμφάνιση αρτηριακής υπέρτασης, δυσλιπιδαιμίας και ενδοθηλιακής δυσλειτουργίας με αποτέλεσμα την πιθανή εμφάνιση καρδιαγγειακής νόσου, μεταβολικού συνδρόμου και σακχαρώδη διαβήτη.

Η ακριβής αιτιολογία του συνδρόμου των πολυκυστικών ωοθηκών παραμένει άγνωστη αλλά φαίνεται να είναι αποτέλεσμα σύνθετων αλληλειδράσεων μεταξύ γενετικών και συμπεριφορικών παραγόντων. Η αντίσταση στην ινσουλίνη και η υπερινσουλιναιμία κατέχουν καθώς φαίνεται κεντρικό ρόλο στην παθογένεση του συνδρόμου των πολυκυστικών ωοθηκών και οδηγούν στην υπερανδρογοναιμία, τη διαταραχή της ωορρηξίας και σε μεταβολικές διαταραχές με μακροχρόνιες επιπτώσεις.

Ειδικότερα, έχει βρεθεί ότι ινσουλινοαντίσταση παρατηρείται στο 60- 80% των γυναικών με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, με μεγαλύτερη επίπτωση τις παχύσαρκες γυναίκες και είναι αυτή που μακροπρόθεσμα οδηγεί σε αυξημένη εμφάνιση προδιαβήτη και διαβήτη.

Περίπου το 35 – 40% των γυναικών με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών εμφανίζουν προδιαβήτη και το 10% από αυτές θα εμφανίσει μελλοντικά σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, κατά κύριο λόγο κατά τη διάρκεια της τρίτης ή της τέταρτης δεκαετίας της ζωής τους.

Ακόμη και στην εφηβεία, κορίτσια με παχυσαρκία και σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης προδιαβήτη και διαβήτη τύπου 2. Γι αυτό τυχόν ανωμαλίες της περιόδου κατά την εφηβεία καλό είναι να εξετάζονται έγκαιρα με γυναικολογικό και ορμονολογικό έλεγχο.

Από τις γυναίκες με σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών, είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς ποιες θα αναπτύξουν διαβήτη καθώς δεν υπάρχει κάποιος γενικός κανόνας: κάποιες γυναίκες μπορεί να αναπτύξουν το σύνολο των μεταβολικών διαταραχών που αναφέρθηκαν και άλλες να αναπτύξουν ελάχιστες ή καμία διαταραχή. Το γενετικό υπόβαθρο, η εθνικότητα, το περιβάλλον, οι διατροφικές συνήθειες και άλλοι παράγοντες μπορεί να επιδεινώσουν το πρόβλημα και να προκαλέσουν διαβήτη. Γι αυτό σημαντικό ρόλο στη διάγνωση και την παρακολούθηση των ασθενών αυτών παίζει η λήψη ενός καλού ατομικού και οικογενειακού ιστορικού.

Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες της Endocrine Society (2013) συστήνεται επίσης ο έλεγχος με καμπύλη γλυκόζης (με διάλυμα γλυκόζης 75 g) σε όλες τις έφηβες και ενήλικες γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών για την έγκαιρη διάγνωση μιας παθολογικής ανοχής στη γλυκόζη, ενός προδιαβήτη ή σακχαρώδη διαβήτη.

Πώς μπορεί να προληφθεί ο σακχαρώδης διαβήτης στις γυναίκες αυτές;

Η απώλεια βάρους και η συστηματική άσκηση στις γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών είναι τα πρώτα όπλα τόσο για την πρόληψη όσο και την καταπολέμηση του σακχαρώδη διαβήτη. Ταυτόχρονα έχει βρεθεί ότι βοηθούν και στη βελτίωση των ποσοστών ωορρηξίας στις γυναίκες αυτές καθώς δρουν κατά της αντίστασης στην ορμόνη ινσουλίνη.
Σε σχετική έρευνα μελετήθηκαν 24 γυναίκες με BMI > 30 και σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών. Απο αυτές 13 κατάφεραν να χάσουν >5% του σωματικού τους βάρους σε 6 μήνες. Είναι αξιοσημείωτο ότι στο 80% των γυναικών που έχασαν βάρος βελτιώθηκαν οι διαταραχές του κύκλου και στο 40% βελτιώθηκε o δασυτριχισμός (Kiddy et al, Clin Endo 1992).

Τι προσφέρει η φαρμακοθεραπεία στην περίπτωση των μεταβολικών διαταραχών στις γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών;

Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται ευρέως στη θεραπεία του συνδρόμου των πολυκυστικών ωοθηκών τόσο για την αποκατάσταση του κύκλου όσο και την αντιμετώπιση άλλων συμπτωμάτων του συνδρόμου όπως η αλωπεκία / τριχόπτωση, η ακμή και ο δασυτρυχισμός (υπερτρίχωση  / υπερβολική τριχοφυία) είναι τα αντισυλληπτικά. Αυτά δεν είναι ξεκάθαρο αν επηρεάζουν το μεταβολισμό των υδατανθράκων και αν μπορούν να προδιαθέσουν στην εμφάνιση σακχαρώδη διαβήτη.

Ακολουθήστε μας στο Instagram

Τα αντιανδρογόνα, από την άλλη, που χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με τα αντισυλληπτικά (οιστρογόνα) και βοηθούν στην πτώση των επιπέδων των ανδρογόνων στο αίμα, βελτιώνουν ελάχιστα ή καθόλου την ευαισθησία στην ινσουλίνη.

Αυτή που φαίνεται να έχει θετικά αποτέλεσματα τόσο στην αντιμετώπιση της υπερινσουλιναιμίας και απορρέουσας υπερανδρογοναιμίας και το μεταβολισμό των υδατανθράκων στις γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών όσο και τη βελτίωση άλλων παραμέτρων του συνδρόμου (ανωορρηξία) είναι η χορήγηση ουσιών – ευαισθητοποιητών της ινσουλίνης όπως είναι η μετφορμίνη και οι γλιταζόνες.

Για το λόγο αυτό, συστήνεται με βάση και τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες, σε γυναίκες με σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών και αυξημένο μεταβολικό κίνδυνο (παθολογική ανοχή στη γλυκόζη / υπερισουλιναιμία), η προσθήκη μετφορμίνης μαζί με την αερόβια άσκηση και την προσαρμογή της διατροφής.

Σε κάθε περίπτωση η έγκαιρη διάγνωση του συνδρόμου είναι απαραίτητη για την πρόληψη και αντιμετώπιση των μεταβολικών διαταραχών.