Εδώ και πολλά χρόνια έχει συσχετισθεί το κάπνισμα με τον καρκίνο του στόματος. Ο καρκίνος του στόματος μπορεί να εντοπισθεί σε κάθε θέση της στοματικής κοιλότητας από τα χείλη έως και το φάρυγγα.

Η κυριότερη μορφή του καρκινώματος είναι το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα και αποτελεί το 90% όλων των κακοηθειών του στόματος με συνηθέστερη εντόπιση στη γλώσσα.

Πρόδρομες βλάβες προηγούνται συνήθως της εμφάνισης της κακοήθειας,. Οι βλάβες αυτές είναι κυρίως η λευκοπλακία και ακολουθούν η ερυθρολευκοπλακία και η ερυθροπλακία.

Μελέτες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του στόματος είναι 6-8 φορές μεγαλύτερος στους καπνιστές από ότι στους μη καπνιστές και ο κίνδυνος αυτός στους καπνιστές των 80 και πλέον τσιγάρων την ημέρα είναι πάνω από 15 φορές μεγαλύτερος.

Τα διάφορα χημικά συστατικά του καπνού προκαλούν γενετικές αλλαγές στα κύτταρα του στόματος. Στο ενεργητικό κάπνισμα εισπνέεται πενταπλάσια ποσότητα επιβλαβών ουσιών από ότι στο παθητικό. Οι περισσότερες από τις ουσίες αυτές μεταβολίζονται σε πιο ενεργές μορφές στον οργανισμό και επηρεάζουν το γενετικό υλικό των κυττάρων. Πρέπει να έχουμε υπόψιν μας ότι το παθητικό κάπνισμα είναι επίσης επιβλαβές.

Σημαντικό στοιχείο είναι η αύξηση της εμφάνισης της λευκοπλακίας σε γυναίκες, που σήμερα είναι σχεδόν ίση με την εμφάνιση στους άνδρες (1:1,2), η οποία πριν λίγες δεκαετίες ήταν 1:7. Το φαινόμενο αυτό αποδίδεται στην αύξηση των γυναικών καπνιστών.

Αν και η κατανάλωση καπνού και αλκοόλ είναι ανεξάρτητοι παράγοντες κινδύνου, όταν συνυπάρχουν εμφανίζουν συνεργική δράση και αυξάνουν κατά πολύ τον κίνδυνο. Το αλκοόλ και ο καπνός ευθύνονται για καρκίνους του στόματος, στο δυτικό κόσμο, σε ποσοστό πάνω από 75%.

Άτομα που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες αλκοόλ και καπνού έχουν 80 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου συγκριτικά με αυτούς που καταναλώνουν ελάχιστες ποσότητες.

Πολλοί καρκίνοι αναπτύσσονται σε ένα κλινικά φυσιολογικό στοματικό βλεννογόνο, ενώ σε άλλους προηγείται μια προκαρκινική κατάσταση που είναι σημάδι αυξημένου κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου στη συγκεκριμένη εντόπιση. Μπορούμε να αναστείλουμε την εξέλιξη της προκαρκινικής κατάστασης με διακοπή των προδιαθετικών παραγόντων.

Η λευκοπλακία είναι η πιο συνηθισμένη προκαρκινωματώδη βλάβη του στόματος και ορίζεται ως μια μικρή ή μεγάλη λευκή πλάκα που δε μπορεί να χαρακτηριστεί κλινικά ή παθολογοανατομικά ως κάποια άλλη νόσος.

Ερυθρολευκοπλακία είναι μια ερυθρόλευκη κηλιδώδης βλάβη, ομοιογενής ή μη, που έχει πολύ μεγαλύτερη συχνότητα κακοήθους εξαλλαγής, περίπου 25-33%.  Ερυθροπλακία είναι μια εξ ολοκλήρου κόκκινη βλάβη, χρόνιας εξέλιξης, που δεν είναι τραυματικής, αγγειακής ή φλεγμονώδους αιτίας. Έχει το ψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου πάνω από 50 %.

Οι προκαρκινωματώδες βλάβες έχουν μια εξελισσόμενη πορεία: λευκοπλακία, ερυθροπλακία ή ερυθρολευκοπλακία, εξέλκωση και τέλος μια επηρμένη μάζα.

Ο καρκίνος του στόματος μπορεί να είναι επώδυνος, με αιμορραγία και αύξηση του μεγέθους του.

Απαραίτητη προϋπόθεση για θεραπεία του καρκίνου του στόματος είναι η διακοπή του καπνίσματος σε συνδυασμό με τις γνωστές θεραπείες. Οι προσπάθειες απεξάρτησης από το κάπνισμα πρέπει να ξεκινήσουν πριν ένας δυνητικός ασθενής (καπνιστής) γίνει πραγματικός ασθενής.

Πηγές:

Κάπνισμα και καρκίνος στοματικής κοιλότητας (Π. Δημητριάδης, Ν.Σταυριανέας)

Λευκοπλακία (Γ. Λάσκαρης)